مقدمه
با استناد به آیین‌نامه آموزشی مصوب جلسه ۹۶۲ شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی وزارت عتف مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۵ که طی نامه شماره ۱۵۴۹۴۶ و به تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۷ به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است و براساس ماده ۵۱ در خصوص لزوم تدوین شیوه‌نامه اجرایی برخی مفاد این آیین‌نامه توسط دانشگاه‌ها، آیین‌نامه دوره‌های کارشناسی دانشگاه صنعتی شریف و شیوه اجرای آن به شرح زیر براساس آخرین مصوبات شورای آموزش و هیئت امنای دانشگاه تدوین و ابلاغ می‌شود. مواد زیر منطبق بر آیین‌نامه ابلاغی وزارت بوده و شامل شیوه اجرا و تعیین تکلیف موارد تفویض شده است.
ماده ۱- هدف
هدف از تدوین این آیین‌نامه، نظم بخشیدن به امور تحصیلی دانشجویان از طریق تعیین چارچوب قانونی برای اجرای هماهنگ، یکپارچه و صحیح برنامه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های کشور به منظور تربیت نیروی انسانی متخصص، متعهد، آشــنا با علم و آخرین دستاوردهای علمی، و منطبق با نیـــازهای جامعه، در راستای بهره‌گیری بهینه از ظرفیت‌های موجود برای ارتقای سطح کیفی آموزش و پژوهش در دوره‌های تحصیلی كارشناسی دانشگاه صنعتی شریف است.
ماده ۲- شرط ورود به دانشگاه، تأیید شایستگی‌های علمی و عمومی از طریق پذیرفته شدن در آزمون ورودی (که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود) یا کسب پذیرش از دانشگاه طبق ضوابط و مقررات مصوب وزارت است.
ماده ۳- آموزش در دانشگاه مبتنی بر نظام ترمی-واحدی است.
ماده ۴- دانشگاه صرفا برای دوره‌هایی که مجوز آن را از شورای گسترش آموزش عالی وزارت دریافت داشته، دانشجو می‌پذیرد و فقط برنامه‌های آموزشی و درسی را که براساس ضوابط ابلاغی وزارت و مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی تدوین شده، اجرا میکند.
ماده ۵- چگونگی و ترتیب ارائه تمامی دروس هر دوره و هر رشته با رعایت پیش‌نیاز (تقدم و تاخر) هر درس طبق برنامه درسی مصوب تعیین می‌گردد و دانشجو موظف به رعایت آنها است.
ماده ۶- شرکت دانشجو در تمام جلسات کلاس درس الزامی است.
تبصره ۱: اگر دانشجو در بیش از سه-شانزدهم جلسات درسی غیبت کند، نمره آن درس صفر ثبت می‌شود و چنانچه غیبت دانشجو به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه موجه تشخیص داده شود، آن درس حذف می‌شود. در این صورت رعایت حداقل ۱۲ واحد در طول نیم‌سال برای دانشجو الزامی نیست ولی نیم‌سال مذکور به عنوان یک نیم‌سال کامل جزو سنوات تحصیلی وی محسوب می‌شود.
تبصره ۲: غیبت در امتحان پایان نیم‌سال منجر به نمره صفر/غایب در آن امتحان می‌شود و نمره نهایی درس براساس سوابق تحصیلی دانشجو در طول نیم‌سال در آن درس توسط مدرس قابل محاسبه و اعمال خواهد بود. در صورتی که به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه، غیبت دانشجو موجه تشخیص داده شود، آن درس، از مجموع درس‌های آن نیم‌سال حذف می‌شود. در این صورت رعایت حداقل ۱۲ واحد در طول نیم‌سال برای دانشجو الزامی نیست ولی نیم‌سال مذکور به عنوان یک نیم‌سال کامل جزو سنوات تحصیلی وی محسوب می‌شود.
تبصره ۳: نظارت بر رعایت انضباط و مقررات آموزشی دانشگاه توسط دانشجو در کلاس درس بر عهده مدرس درس است.
ماده ۷- پیشرفت تحصیلی دانشجو در هر درس توسط عضو هیئت علمی یا مدرس همان درس و براساس حضور، شرکت در فعالیت‌های کلاسی، انجام تکالیف درس و نتایج امتحانات مطابق ماده ۱۴ ارزشیابی می‌شود.
تبصره ۱: برگزاری آزمون کتبی برای درس‌های نظری الزامی است.
تبصره ۲: نمرات دروس تمرین دبیری، کارآموزی و کارورزی، عملیات صحرایی، کار در عرصه و پروژه کارشناسی، در صورتی که به تشخیص مدرس و تأیید گروه آموزشی مربوط، تکمیل آنها در طول یک نیم‌سال تحصیلی میسر نباشد، ناتمام تلقی می‌شود. قطعی شدن نمره ناتمام طبق ماده ۱۴ انجام می‌شود.
تبصره ۳: مدرس درس موظف است، نمره ارزیابی نهایی درس را ظرف مدت حداکثر ۱۰ روز از تاریخ برگزاری امتحان به دانشجویان اعلام کند.
تبصره ۴: مدرس درس موظف است جهت رسیدگی به اعتراضات مکتوب دانشجویان و رفع اشتباهات احتمالی، اقدام به بازبینی اوراق امتحانی درس نماید و نمرات نهایی را حداکثر ۲ هفته پس از برگزاری امتحان پایان نیم‌سال در سامانه آموزش دانشگاه ثبت و نهایی کند.
تبصره ۵: مدرس درس موظف است برگه‌های امتحانی و سایر فعالیت‌های درسی و مستندات آزمون در هر درس را پس از پایان امتحانات به عنوان سوابق درس تا حداقل یک نیم‌سال تحصیلی نزد خود نگهداری کند.
تبصره ۶: نمرات درس پس از نهایی شدن و ثبت در کارنامه غیر قابل تغییر است. در صورت درخواست مدرس جهت تغییر نمره ثبت شده، کارگروه منتخب شورای آموزش دانشگاه (کمیته بررسی دلایل) با دریافت فرم اصلاح نمره و دلایل اشتباه صورت پذیرفته در ثبت نمره توسط مدرس، در خصوص اصلاح نمره تصمیم‌گیری میکند.
ماده ۸- مدت مجاز تحصیل در دوره کارشناسی پیوسته ۸ نیم‌سال است. با اتمام سنوات مجاز، امکان تحصیل در آن دوره از دانشجو سلب و دانشجو از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
تبصره ۱: مطابق ضوابط دانشگاه، مدت مجاز مرخصی‌های بدون احتساب سنوات برای دانشجو به شرح زیر است:
الف) مرخصی زایمان برای هر فرزند، یک نیم‌سال در طول دوره بارداری و حداکثر ۴ نیم‌سال پس از زایمان برای مادران دانشجوی دارای فرزند زیر دو سال (مطابق قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب مجلس شورای اسلامی)؛
ب) مرخصی پزشکی، حداکثر دو نیم‌سال تحصیلی؛
پ) سایر مصادیق مرخصی تحصیلی (مانند ماموریت همسر یا والدین و … ) حداکثر تا دو نیم‌سال تحصیلی.
تبصره ۲: دانشگاه اختیار دارد در شریط خاص و با تصویب شورای آموزش دانشگاه، مدت مجاز تحصیل دانشجوی دوره کارشناسی پیوسته را حداکثر تا ۲ نیم‌سال افزایش دهد. چنانچه دانشجو در این مدت دانش‌آموخته نشود از ادامه تحصیل محروم خواهد شد.
تبصره ۳: در صورت افزایش سنوات موضوع تبصره ۲ این ماده و موجه نبودن آن از نظر دانشگاه، شهریه سنوات غیرمجاز دانشجوی مشمول آموزش، طبق تعرفه مصوب هیئت امنای دانشگاه دریافت می‌شود.
تبصره ۴: نیم‌سال‌هایی که دانشجو بابت افزایش سنوات، شهریه پرداخت میکند از مدت تعهد خدمت آموزش رایگان وی کسر می‌شود.
تبصره ۵: حداقل مدت مجاز برای دانش‌آموختگی در دوره کارشناسی پیوسته ۶ نیم‌سال تحصیلی است.
ماده ۹- دانشجوی متقاضی انصراف از تحصیل، باید درخواست انصراف خود را شخصاً یا از طریق وکیل قانونی خود و به صورت رسمی به آموزش دانشگاه تسلیم کند. دانشجو مجاز است فقط برای یکبار و تا حداکثر دو ماه از تاریخ ارائه درخواست، تقاضای انصراف خود را پس بگیرد. در غیراینصورت، پس از انقضای این مهلت، حکم انصراف از تحصیل وی صادر می‌شود.
تبصره ۱: تصمیم‌گیری در مورد بازگشت به تحصیل دانشجوی منصرف از تحصیل در محدوده سنوات مجاز تحصیلی و به شرط امکان اتمام واحدهای باقیمانده در سنوات مجاز تحصیلی باقیمانده صرفاً بر عهده شورای آموزشی دانشگاه است.
تبصره ۲: عدم انتخاب واحد دانشجو در هر نیم‌سال، به عنوان انصراف از تحصیل بوده و در صورت عدم پی‌گیری دانشجو و عدم تعیین تکلیف وضعیت آموزشی در آن نیم‌سال تحصیلی، در پایان همان نیم‌سال تحصیلی، انصراف از تحصیل در وضعیت دانشجو اعمال می‌شود.
ماده ۱۰- کلیه نمرات کسب شده (اعم از قبولی و مردودی) در ریزنمرات تحصیلی دانشجو ثبت شده و در میانگین نیم‌سال و کل دوره محاسبه می‌شود.
ماده ۱۱- معادل‌سازی نمرات دروس گذرانده شده برای دانشجویان انصرافی، اخراجی، تغییر رشته‌ای، انتقالی و تغییر رشته، با رعایت موارد زیر انجام می‌شود.
الف) از زمان گذراندن آن درس بیش از ۵ سال نگذشته باشد و حداقل نمره ۱۲ را در دوره کاردانی یا کارشناسی در دانشگاه یا رشته مبدأ کسب کرده باشد.
ب) دروس از دوره یا دوره‌هایی که منتج به اخذ یک مدرک تحصیلی رسمی شده باشد نمی‌تواند معادل‌سازی شود.
پ) نحوه معادل‌سازی و ثبت نمرات در کارنامه دانشجو بر اساس شیوه‌نامه پذیرش و تطبیق درس‌های دانشجویان مهمان، انتقالی، انصرافی و تغییر رشته دانشگاه انجام می‌پذیرد.
ت) برای دانشجویان انصرافی یا اخراجی، به ازای هر ۲۰ واحد از دروس معادل‌سازی شده یک نیم‌سال از سنوات مجاز تحصیلی دانشجو در دوره کارشناسی کاسته می‌شود.
ماده ۱۲- برنامه‌ریزی آموزشی و زمانبندی فعالیت‌های آموزشی در دانشگاه به شرح زیر انجام می‌پذیرد.
الف) تقویم آموزشی دانشگاه در هر سال تحصیلی توسط معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی پیشنهاد شده و پس از تایید شورای آموزش دانشگاه در هیئت رییسه تصویب شده و از طریق رسانه‌های دانشگاه از جمله وبگاه مدیریت امور آموزشی اطلاع‌رسانی می‌شود.
ب) شروع و خاتمه هر نیم‌سال، بازه‌های ثبت‌نام، ترمیم (حذف و اضافه)، حذف اضطراری درس، آخرین مهلت حذف نیم‌سال، امتحانات و مهلت ارسال نمرات در تقویم آموزشی دانشگاه مشخص می‌شود.
پ) نمرات پس از ثبت موقت توسط مدرس در سامانه آموزش، به اطلاع دانشجویان می‌رسد. مدت زمان مجاز برای اعتراض دانشجویان به نمره دروس، حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از زمان ثبت موقت نمرات است. دانشجویان می‌توانند اعتراض خود را در سامانه آموزش ثبت کنند.
ماده ۱۳- تحصیل هم‌زمان دانشجوی دوره کارشناسی به شیوه حضوری در کلیه دانشگاه‌ها (دولتی و غیردولتی) و کلیه دوره‌های تحصیلی ممنوع است.
تبصره ۱: دانشجوی دوره کارشناسی می‌تواند هم‌زمان در شیوه‌های غیرحضوری کاردانی و کارشناسی که منتهی به مدرک تحصیلی رسمی می‌شود، تحصیل کند.
تبصره ۲: تحصیل هم‌زمان دانشجویان استعدادهای درخشان دوره کارشناسی بر اساس مصوبات شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت و شورای هدایت استعدادهای درخشان دانشگاه انجام می‌شود.
ماده ۱۴- نمره ارزشیابی هر درس به صورت عددی از صفر تا ۲۰ محاسبه می‌شود. حداقل نمره قبولی در هر درس ۱۰ است.
ماده ۱۵- چنانچه میانگین نمرات دانشجو در یک نیم‌سال تحصیلی کمتر از ۱۲ باشد؛ آن نیم‌سال، مشروط تلقی می‌شود. چنانچه دانشجو در دوره كارشناسی پیوسته، سه نیم‌سال اعم از متوالی یا متناوب، مشروط شود از ادامه تحصیل محروم می‌شود.
تبصره ۱: ادامه تحصیل دانشجو پس از سه نیم‌سال مشروطی، منوط به تایید مراجع قانونی دانشگاه شامل شورای آموزش یا کمیسیون موارد خاص دانشگاه است.
تبصره ۲: چنانچه دانشجویی در یک نیم‌سال مشروط شده باشد، در نیم‌سال بعدی حداکثر می‌تواند تا ۱۴ واحد درسی انتخاب کند.
ماده ۱۶- انتخاب حداقل ۱۲ واحد درسی در هر نیم‌سال تحصیلی برای دانشجو الزامی است.
تبصره ۱: حداکثر واحد درسی قابل اخذ در هر نیم‌سال تحصیلی ۲۰ واحد و در بازه تابستان ۶ واحد است.
تبصره ۲: اگر میانگین کل نمرات دانشجویی کمتر از ۱۴ باشد و در نیم‌سال گذشته مشروط نشده باشد، در نیم‌سال تحصیلی بعد می‌تواند حداکثر تا ۱۷ واحد درسی اخذ کند.
تبصره ۳: اگر میانگین کل نمرات دانشجویی حداقل ۱۷ باشد، در نیم‌سال تحصیلی بعد می‌تواند حداکثر تا ۲۴ واحد درسی اخذ کند.
تبصره ۴: در نیم‌سال تحصیلی آخر که دانشجو حداکثر ۲۴ واحد درسی باقیمانده دارد، می‌تواند صرف‌نظر از میانگین کل (کمتر از ۱۰ نباشد) و مشروطی، کل واحدهای باقیمانده را اخذ کند (این تعداد واحد با احتساب امکان معرفی به استاد در تبصره ۷ و ۸ این ماده است).
تبصره ۵: در شرایط خاص که دانشجو با گذراندن حداکثر ۸ واحد درسی دانش‌آموخته می‌شود، می‌تواند واحدهای مذکور را در بازه تابستان اخذ کند (این تعداد واحد با احتساب امکان معرفی به استاد در تبصره ۷ و ۸ این ماده است).
تبصره ۶: بازه تابستان، به عنوان نیم‌سال تحصیلی محسوب نمی‌شود. نمرات دروسی که دانشجو در بازه تابستان می‌گذراند، تنها در میانگین کل دانشجو محاسبه می‌شود و نمرات کسب شده در بازه تابستان، مشمول ضوابط مشروطی این آیین‌نامه نمی‌شود.
تبصره ۷: در صورتی که دانشجو برای دانش‌آموختگی حداکثر دو درس نظری تا سقف ۴ واحد درسی باقیمانده داشته باشد و پیش‌تر در آن درس(ها) مردود شده باشد، با تایید معاون آموزشی دانشکده می‌تواند آن دو درس را به صورت معرفی به استاد در نیم‌سال تحصیلی یا بازه تابستان منجر به فارغ‌التحصیلی اخذ کند.
تبصره ۸: چنانچه دانشجو قبلاً یک درس عملی-نظری را اخذ کرده و مردود شده باشد، در صورت گذراندن دوره عملی آن درس، می‌تواند با رعایت مفاد تبصره ۷ این ماده، بخش نظری آن درس را به‌صورت معرفی به استاد اخذ کند.
ماده ۱۷- دانشجو می‌تواند در صورت موافقت دانشگاه، صرفاً یک درس نظری را در بازه زمانی تعیین شده توسط دانشگاه، حذف اضطراری کند.
ماده ۱۸- برای دانشجویان مقطع کارشناسی مشمول آموزشِ رایگان، دروس حذف شده به صورت اضطراری و دروس مازاد بر برنامه دوره تحصیلی، در مجموع تا سقف ۷ واحد از پرداخت هزینه معاف است، ولیکن بیش از آن مشمول پرداخت شهریه متغیر تعیین شده توسط هیئت امنای دانشگاه است.
ماده ۱۹- دانشجو می‌تواند با رعایت سنوات مجاز تحصیل، در دوره کارشناسی پیوسته تا دو نیم‌سال با تقاضای کتبی در بازه زمانی تعیین شده توسط دانشگاه، در صورت موافقت دانشگاه از مرخصی تحصیلی با احتساب در سنوات مجاز تحصیلی استفاده کند.
ماده ۲۰- دانشجوی دوره كارشناسی پیوسته می‌تواند در صورت دارا بودن شرایط زیر و در صورت موافقت دانشکده مبدأ و مقصد، مشروط به امکان ادامه تحصیل در سنوات مجاز باقیمانده، رشته یا گرایش تحصیلی خود را تغییر دهد.
الف) نمره اکتسابی دانشجو در آزمون سراسری گروه آزمایشی ذیربط از نمره خام آخرین فرد پذیرفته شده در آن رشته/گرایش در دانشگاه و در سال پذیرش (با تایید سازمان سنجش آموزش کشور)، کمتر نباشد.
ب) ادامه تحصیل متقاضی در رشته قبلی از نظر مقررات آموزشی بلامانع باشد.
پ) حداقل یک-ششم و حداکثر دو-سوم واحدهای درسی دوره را گذرانده باشد.
ت) دانشجو در هر دوره تحصیلی فقط یك بار می‌تواند با رعایت ضوابط، تغییر رشته/گرایش دهد.
تبصره ۱: در صورت تغییر رشته/گرایش، معادل‌سازی دروس مطابق با ماده ۱۱ این آیین‌نامه قابل انجام است.
تبصره ۲: تغییر رشته دانشجویی که پذیرش وی در دوره تحصیلی از طریق بدون آزمون (پذیرش صرفاً با سوابق تحصیلی) باشد به رشته‌هایی که پذیرش در آنها از طریق آزمون سراسری صورت گرفته باشد (پذیرش با آزمون)، ممنوع است. دانشجویان پذیرفته شده از طریق سهمیه برگزیدگان دارای مدال طلا، نقره و برنز جهانی و طلای کشوری المپیاد دانش‌آموزی که بدون آزمون پذیرش می‌شوند، مشمول این تبصره نمی‌شوند.
ماده ۲۱- تغییر رشته یا انتقال دانشجو از دانشگاه غیردولتی به این دانشگاه، از شهریه‌پرداز به رایگان، از غیرحضوری به نیمه‌حضوری و حضوری، و از نیمه‌حضوری به حضوری، از پذیرش صرفاً با سوابق تحصیلی به پذیرش با آزمون ممنوع است ولی عکس آن مجاز است.
ماده ۲۲- دانشگاه در تحقق رویکرد شاگرد پروری و نقش مربیگری اعضای هیئت علمی برای هدایت تحصیلی دانشجویان از زمان پذیرش، یکی از اعضای هیئت علمی مرتبط با رشته تحصیلی دانشجو را به عنوان «راهنما (مشاور) آموزشی» به صورت رسمی تعیین میکند. این ماده بر اساس شیوه‌نامه «راهنما (مشاور) آموزشی دانشگاه» اجرایی می‌شود.
ماده ۲۳- در صورتی که دانشجوی منصرف یا محروم از تحصیل در دوره کارشناسی پیوسته حداقل ۶۸ واحد درسی (شامل حداکثر ۱۰ واحد دروس عمومی) را با نمره قبـولی بگذراند و میانگـین کل واحدهای گذرانده شده وی، ۱۲ یا بالاتر باشد، می‌تواند مدرک دوره کاردانی همان رشته را دریافت کند. در غیراینصورت به چنین دانشجویی و همچنین به دانشجوی منصرف یا محروم از تحصیل، فقط یک گواهی مبنی بر تعداد واحدهای گذرانده شده داده می‌شود.
تبصره ۱: در رشته‌های فنی و مهندسی واژه «مهندسی» از عنوان رشته برای دانشجویان مشمول دریافت کاردانی بین مقطعی حذف می‌شود؛ مگر در موارد استثناء که کلمه مهندسی از ارکان اصلی رشته باشد (مانند رشته مهندسی پزشکی).
تبصره ۲: در صورتی که دانشجو تعداد بیش از ۶۸ واحد درسی را گذرانده باشد، ضمن رعایت مفاد این ماده، نمرات دروسی در میانگین محاسبه می‌شود که تاثیر مثبت داشته باشد.
تبصره ۳: مدرک کاردانی حسب تقاضای رسمی دانشجو و صرف‌نظر از وجود دوره کاردانیِ مصوب در آن رشته یا مجری بودنِ دانشگاه صادر می‌شود.
ماده ۲۴- ملاک دانش‌آموختگی برای دوره کارشناسی، گذراندن کلیه واحدهای دوره و داشتن میانگین کل حداقل ۱۲ در پایان دوره است.
ماده ۲۵- تاریخ دانش‌آموختگی، زمان ثبت آخرین نمره درس دانشجو در آموزش دانشگاه یا حداکثر پایان آخرین نیم‌سال تحصیلی دانشجو است.
ماده ۲۶- مسئولیت حسن اجرای این آیین‌نامه و هرگونه پاسخگویی قانونی مترتب بر آن بر عهده دانشگاه و نظارت بر اجرا و تفسیر مفاد آن بر عهده معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه است.
ماده ۲۷- این آیین‌نامه و تبصره‌های آن برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ و پس از آن لازم الاجرا است. برای دانشجویان ورودی‌های پیشین، مطابق با آیین‌نامه‌های ابلاغی دوره‌های خود عمل می‌شود.
ماده ۲۸- این آیین‌نامه و مفاد اجرایی آن مبتنی بر آیین‌نامه آموزشی مصوب جلسه شماره ۹۶۲ مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۵ شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی (ابلاغی طی نامه شماره ۱۵۴۹۴۶ و مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۷ به دانشگاه‌ها) و بر اساس آخرین مصوبات شورای آموزش و هیئت امنای دانشگاه صنعتی شریف، تدوین شده و در تاریخ ۱۴۰۲/۱۰/۰۶ به تصویب شورای آموزش دانشگاه رسیده است. این آیین‌نامه برای کلیه دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ و پس از آن اجرا می‌شود و تمام آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها و مستندات مرتبط با مقررات آموزشی قبلی که مغایر با آیین‌نامه کنونی باشند، برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ و پس از آن لغو و بلااثر است.
تاریخ تصویب در شورای آموزش دانشگاه ۱۴۰۲/۱۰/۰۶